Cúng tất niên là phong tục Tết của người Việt, được tổ chức vào cuối năm, là dịp quan trọng để gia đình sum họp và đoàn tụ. Lễ cúng cũng là lúc gia chủ thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên và thần linh. Vậy chuẩn bị mâm cúng như thế nào để cầu mong cho gia đình trong năm mới được bình an và thịnh vượng? Cùng tìm hiểu nhé!
Cúng Tất niên là gì? Ý nghĩa ra sao?
Tất niên hay cúng tất niên, lễ tất niên, tiệc tất niên là một nghi thức nhằm ghi nhận việc kết thúc một năm cũ và chuẩn bị bước sang năm mới. Cúng tất niên có thể là một bữa tiệc, liên hoan cuối năm để chuyển qua năm mới (Tết Tây) và là một phần trong nghi thức Tết Cổ Truyền diễn ra vào những ngày cuối năm âm lịch.
Ngày nay, nhịp sống hiện đại không làm mất đi những nét đẹp truyền thống của người Việt, đặc biệt là trong đời sống tâm linh. Vì vậy, cúng tất niên vẫn là một trong những phong tục quan trọng vào dịp Tết Nguyên Đán, được người Việt chuẩn bị chu đáo và trang trọng.
Cúng tất niên còn là lời cảm tạ của người đang sống đối với Phật thánh, thần linh, những người đã khuất,… đã gia hộ cho cuộc sống của con người một năm thuận lợi, hạnh phúc và bình an.
Ý nghĩa của việc cúng tất niên còn là dịp để mọi người trong gia đình sum họp, đoàn viên, cùng nhau ăn uống, trò chuyện và chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn sau một năm đã qua. Đây cũng là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ.
Cúng tất niên thường diễn ra vào buổi chiều và buổi tối hoặc có thể tùy thời gian của từng gia đình. Thông thường, mỗi nhà sẽ làm cỗ cúng tất niên sau đó dọn tiệc mời khách đến dự. Các hoạt động phổ biến thường diễn ra vào dịp tất niên của mỗi gia đình như cúng tất niên, ăn cơm tất niên, đón giao thừa, thăm hỏi họ hàng và bạn bè.
Mâm cúng tất niên thường có đầy đủ các món ăn truyền thống của Việt Nam như: bánh chưng, bánh tét, gà luộc, giò chả, xôi, canh,… Ngoài ra, gia chủ có thể thêm các món ăn khác tùy theo sở thích và điều kiện của gia đình, hoặc cũng có thể làm một mâm cúng chay.
Trước khi cúng tất niên, mọi người trong gia đình cần dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, trang hoàng bàn thờ tổ tiên. Sau khi thắp hương, gia chủ đọc bài cúng tất niên để cầu mong một năm mới bình an, an khang, thịnh vượng và vạn sự như ý.
Thời gian cúng tất niên năm Giáp Thìn 2024
Thông thường thời gian cúng tất niên là vào ngày 30 tháng Chạp (năm đủ) hoặc 29 tháng Chạp (năm thiếu). Năm 2024 là năm không nhuận (năm đủ), vì vậy ngày tất niên sẽ là ngày 30 tháng Chạp, tức là ngày 9 tháng 2 năm 2024 dương lịch.
Ngoài ra, theo các chuyên gia phong thuỷ, ngày tốt để cúng tất niên năm Giáp Thìn 2024 có thể rơi vào các ngày và khung giờ sau:
- Ngày 26 tháng Chạp (5/2/2024 dương lịch), tức ngày Kỷ Hợi, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp để thực hiện lễ cúng ngày 26 tháng Chạp:
- Ất Sửu (1h-3h)
- Mậu Thìn (7h-9h)
- Canh Ngọ (11h-13h)
- Tân Mùi (13h-15h)
- Giáp Tuất (19h-21h)
- Ất Hợi (21h-23h)
- Ngày 29 tháng Chạp (tức 9/2/2024 dương lịch), tức ngày Nhâm Dần, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp để thực hiện lễ cúng ngày 29 tháng Chạp:
- Canh Tý (23h-1h)
- Tân Sửu (1h-3h)
- Giáp Thìn (7h-9h)
- Ất Tỵ (9h-11h)
- Đinh Mùi (13h-15h)
- Canh Tuất (19h-21h)
- Ngày 30 tháng Chạp (tức 9/2/2024 dương lịch), tức ngày Quý Mão, tháng Ất Sửu, năm Quý Mão. Giờ đẹp để thực hiện lễ cúng ngày 30 Tết:
- Nhâm Tý (23h-1h)
- Giáp Dần (3h-5h)
- Ất Mão (5h-7h)
- Mậu Ngọ (11h-13h)
- Kỷ Mùi (13h-15h)
- Tân Dậu (17h-19h)
Tuy nhiên, gia chủ cũng có thể linh hoạt thời gian cúng sao cho phù hợp với điều kiện của gia đình.
Gợi ý mâm cúng tất niên theo từng vùng miền
Mâm cúng tất niên ở miền Bắc
Trong mâm cỗ người miền Bắc vào dịp tất niên phải đảm bảo đầy đủ 4 bát và 4 đĩa (đối với mâm nhỏ), hoặc 6 bát và 6 đĩa hay 8 bát và 8 đĩa (đối với mâm lớn).
Các món ăn có trong mâm cúng Tất niên miền Bắc gồm có:
- Bát giò hầm măng
- Bánh bóng nấu thập cẩm
- Bát miến lòng gà
- Bát mọc
- Đĩa xôi/bánh chưng
- Đĩa thịt đông
- Gà luộc
- Giò lụa, giò xào, chả quế
- Nem rán
- Nộm, dưa hành muối
- Bánh mứt
Mâm cúng tất niên ở miền Trung
Mâm cúng miền Trung sẽ không yêu cầu về số lượng bát đĩa như mâm cúng miền Bắc. Các món ăn có trong mâm cúng miền Trung đặc trưng gồm có:
- Bánh chưng, bánh tét
- Canh măng, canh khổ qua
- Đĩa dưa món, củ kiệu, dưa giá
- Đĩa gà bóp rau răm
- Thịt đông, chả Huế, giò lụa
- Thịt heo luộc, thịt kho tàu
- Gỏi tôm thịt
- Cá chiên, đĩa nem
- Bánh mứt
Mâm cúng tất niên ở miền Nam
Ở miền Nam, các món ăn vào bữa cơm tất niên cũng là những món ăn quen thuộc thường ngày và thường thấy ở các dịp như lễ, đám tiệc:
- Bánh tét
- Củ kiệu, dưa cải
- Canh măng tươi
- Khổ qua nhồi thịt
- Thịt kho trứng
- Thịt heo luộc, gà luộc, vịt luộc
- Chả giò
>> Xem thêm: Cúng Hóa Vàng Là Gì? Mâm Cơm Hóa Vàng Ngày Tết Gồm Những Món Nào?
Cách mâm cúng Tất Niên chuẩn nhất
Mâm cơm cúng tất niên không cần quá cầu kỳ, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình. Tuy nhiên, lễ vật cúng Tất niên cơ bản vẫn phải có đầy đủ hương và đèn, các vật phụ khác còn tùy thuộc vào văn hóa ở mỗi vùng miền.
Cách bày trí bàn thờ gia tiên của mỗi gia đình là khác nhau nhưng phải thật trang nghiêm và tôn kính. Thông thường, mâm ngũ quả, hoa tươi, giấy tiền sẽ được được trên bàn thờ và sẽ thờ suốt Tết. Mâm cỗ mặn sẽ được bày trí ở một chiếc bàn con hay bàn thờ phụ, được đặt trước bàn thờ chính.
Sau khi hoàn thành mâm cỗ cúng, người lớn trong nhà sẽ thắp hương và đọc văn khấn tất niên để mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình, sau đó các thành viên khác làm lễ vái.
Bài văn khấn cúng tất niên
Văn khấn cúng tất niên trong nhà
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.
Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.
Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.
Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ: ……….
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm: ……….
Tín chủ (chúng) con là:……….
Ngụ tại:……….
Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.
Hôm nay là ngày 30 tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuế trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.
Nam mô a di Đà Phật! (Cúi lạy)
Nam mô a di Đà Phật! (Cúi lạy)
Nam mô a di Đà Phật! (Cúi lạy)
Văn khấn cúng tất niên công ty
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam Mô A Di Đà Phật
Nam mô Đại từ đại bi Quán thế âm Bồ tát
Nam mô Đại từ đại bi Quán thế âm Bồ tát
Nam mô Đại từ đại bi Quán thế âm Bồ tát
Tín chủ con tên là ………. tại……….
Hôm nay ngày………. tháng chạp năm………. Âm lịch
Tín chủ con đại diện cho công ty………. xin được thành tâm sửa biện hương hoa, chuẩn bị đèn nến, hoa trà dâng lên trước án. Qua năm… , chúng con xin được dâng lễ tạ ơn trên đã phù hộ độ trì cho công việc làm ăn của chúng con luôn được suôn sẻ, phát đạt, mọi sự bình an, may mắn. Một năm qua đi chúng con có gì thiếu sót, trần gian mắt thịt không rõ xin được các vị thần linh lượng thứ bỏ qua cho.
Nay con xin được đọc bài cúng Tất niên công ty cuối năm………. để thành tâm kính lạy mời các ngài Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị Tôn Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Phúc đức Tôn Thần, ngài Bản gia Thổ địa Long Mạch Tôn Thần, ngài tiền hậu Địa chủ Tài Thần, ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân và các Tôn thần cai quản trong khu vực này.
Kính lạy các ngài nghe thấu tâm can, chứng giám lòng thành, đáp lễ lời mời, thụ hưởng lễ vật và phù hộ độ trì cho toàn công ty chúng con luôn được bình an, toàn gia an lạc, việc làm ăn luôn được suôn sẻ, hanh thông.
Chúng con lễ bạc lòng thành, trước xin kính lễ tạ ơn, sau cúi xin các vị Chư Thần luôn chứng giám, độ trị phù hộ cho toàn công ty chúng con một năm mới an lành, phát lộc.
Nam mô a di Đà Phật! (Cúi lạy)
Nam mô a di Đà Phật! (Cúi lạy)
Nam mô a di Đà Phật! (Cúi lạy)
Cuối năm là thời điểm quây quần bên gia đình, nhưng bạn lại bận rộn với công việc và không có nhiều thời gian để chăm chút cho nhà cửa? Hãy đặt ngay dịch vụ tổng vệ sinh để bTaskee giúp bạn chỉnh trang cho không gian tổ ấm nhé!
Tải app bTaskee để trải nghiệm dịch vụ tiện ích!
Cúng tất niên trong nhà hay ngoài trời?
Câu trả lời là bạn có thể cúng tất niên ở trong nhà hay ngoài trời đều được. Quan trọng nhất vẫn là chuẩn bị mâm cúng tất niên tươm tất và trang trọng nhất trong điều kiện mỗi gia đình.
Nếu đã có một mâm cúng thật đủ đầy cùng tấm lòng thành kính thì dù cúng tất niên trong nhà hay ngoài trời thì gia đình bạn cũng sẽ có được khoảnh khắc sum vầy đáng nhớ để đón chào một năm mới an khang, thịnh vượng.
Những điều cần lưu ý khi cúng tất niên
- Trước khi cúng tất niên cần, gia chủ cần dọn dẹp bàn thờ, nhà cửa thật sạch sẽ, để tạo không gian tươi mới, khoáng đãng.
- Không đùa cợt, ồn ào khi hành lễ: Việc đùa cợt, ồn ào khi hành lễ là thể hiện sự bất kính với tổ tiên, thần linh.
- Không đổ vỡ đồ lễ: Việc đổ vỡ đồ lễ là điềm xấu, báo hiệu một năm mới không may mắn.
- Không gọi tên trẻ nhỏ: Theo quan niệm dân gian, cúng tất niên là lúc tổ tiên, thần linh ngự về. Vì vậy, gia chủ không nên gọi tên trẻ nhỏ, tránh làm ảnh hưởng đến tổ tiên, thần linh.
- Bữa cơm tất niên là lúc gia đình sum họp, vì vậy cần phải có đầy đủ các thành viên trong gia đình để bữa cơm trở nên ý nghĩa hơn trong dịp đầu năm.
- Không nên cãi nhau, chửi mắng mà thay vào đó nên nói những chuyện vui, điều tốt lành và chúc phúc nhau.
Tục cúng tất niên là một trong những nét văn hoá đặc sắc của người Việt Nam. Hy vọng rằng với những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa, nghi thức và cách bày cúng tất niên vào dịp Tết Giáp Thìn năm 2024. bTaskee xin chúc bạn có những ngày Tết hạnh phúc, vạn sự hanh thông, thành công tấn tới!
>>> Xem thêm các nội dung liên quan:
- Trước Tết Mọi Người Thường Làm Gì?
- Làm Thế Nào Để Lau Dọn Bàn Thờ Ngày Tết Đúng Cách Nhất?
- Hướng Dẫn Chi Tiết Nghi Thức Cúng Lễ Tết Ông Công Ông Táo
