Tục Tảo Mộ: Nguồn Gốc, Ý Nghĩa, Ngày Giờ Và Văn Khấn Khi Tảo Mộ

Tục tảo mộ là một nét đẹp truyền thống từ xa xưa của người dân Việt Nam chúng ta vào mỗi dịp đầu hay cuối năm. Có thể năm nào bạn cũng theo chân ông bà, ba mẹ đi tảo mộ nhưng bạn có biết chính xác tảo mộ là gì, tại sao đi tảo mộ ngày Tết lại cần thiết và cần chuẩn bị những gì? Cùng bTaskee khám phá ngay nhé!

Tục tảo mộ là gì?

Tục tảo mộ, hay còn gọi là chạp mả, là một phong tục truyền thống lâu đời của người Việt Nam. Đây là việc dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ của tổ tiên vào những ngày cuối năm, thường là các ngày trước Tết Nguyên Đán.

Ý nghĩa của phong tục tảo mộ cuối năm

Phong tục tảo mộ cuối năm thể hiện lòng hiếu thảo, kính trọng và biết ơn của con cháu đối với ông bà, tổ tiên. Đây cũng là dịp để gia đình cùng nhau quây quần, ôn lại kỷ niệm xưa và nhắc nhở nhau về công ơn của bậc sinh thành.

Ngoài ra, tảo mộ còn mang ý nghĩa tâm linh, là cầu mong cho tổ tiên phù hộ cho con cháu làm ăn có tài lộc vào năm mới.

Ngày giờ tốt để đi tảo mộ năm 2024

Theo các chuyên gia phong thủy, những ngày tốt để đi tảo mộ năm 2024 là:

• Thứ 4, ngày 22 tháng 12 năm 2023 (âm lịch): Ngày Đinh Mùi, giờ Bính Tý (11h-13h), giờ Đinh Mão (5h-7h), giờ Kỷ Tỵ (9h-11h), giờ Tân Hợi (21h-23h).
• Thứ 6, ngày 24 tháng 12 năm 2023 (âm lịch): Ngày Ất Mùi, giờ Mậu Tý (11h-13h), giờ Canh Thìn (7h-9h), giờ Nhâm Ngọ (13h-15h), giờ Bính Tuất (19h-21h).
• Chủ nhật, ngày 26 tháng 12 năm 2023 (âm lịch): Ngày Đinh Mùi, giờ Giáp Tý (23h-1h), giờ Bính Dần (3h-5h), giờ Mậu Thìn (7h-9h), giờ Canh Ngọ (13h-15h).
• Thứ 2, ngày 28 tháng 12 năm 2023 (âm lịch): Ngày Ất Mùi, giờ Tân Tý (21h-23h), giờ Quý Sửu (1h-3h), giờ Ất Mão (5h-7h), giờ Đinh Tị (9h-11h).

Đi tảo mộ cuối năm cần chuẩn bị những gì?

Đồ cúng

Ngoài các vật dụng như xẻng, cuốc, chổi…để sửa sang và dọn dẹp phần mộ, người đi tảo mộ thường sẽ chuẩn bị các mâm lễ cúng bao gồm:

• 10 bông hoa tươi màu đỏ 
• 3 lá trầu, 3 quả cau
• Nửa lít rượu, 5 chén đựng rượu và 10 lon bia
• 2 bao thuốc, 2 gói trà
• 2 nến cốc màu đỏ
• 5 con ngựa (chọn mỗi con 1 màu), trên mỗi con ngựa bạn chuẩn bị 10 lễ tiền vàng gồm cả tiền xu, tiền âm phủ và tiền vàng lá.
• 5 bộ quần áo
• 4 đĩa để tiền vàng

Tuy nhiên, tùy thuộc vào văn hóa và phong tục ở mỗi địa phương mà những món đồ vật cúng có thể thay đổi. Nhiều nơi sẽ chọn mâm cúng gồm: Đèn dầu, chè, trái cây, rượu, nước, trầu cau, tiền vàng và nhang…

Mâm cúng mặn

1 mâm xôi trắng và gà luộc

Gà luộc ở đây bạn phải chọn gà trống thiến hoặc là gà giò. Chọn gà trống thiến vì loại gà này có thịt dai nhưng vẫn có độ mềm và ngon hơn so với các loại gà khác. Ngoài ra, thịt gà trống thiến còn được biết đến nhiều qua câu thơ có từ ngày xưa:

“Chập chập thôi lại cheng cheng

Con gà trống thiến để riêng cho thầy”.

1 mâm trái cây (phải có chuối)

Nhất định phải có chuối vì theo quan niệm của người Việt, nải chuối có rất nhiều trái thể hiện cho sự sum vầy của gia đình, con cháu. Ngoài ra, nải chuối ngửa lên như hình ảnh bàn tay ngửa lên hứng lấy nắng và sương để rồi lại thành quả ngọt.

Chính vì thế chuối còn có ý nghĩa bao bọc và may mắn. Tuy nhiên, đối với người miền Nam, họ có quan niệm rằng chuối là chúi nhủi, mang một ý nghĩa không may mắn nên đôi khi trong mâm cúng hay mâm ngũ quả của người miền Nam thường sẽ thay chuối bằng loại quả khác.

Chân giò (phải là chân trước của lợn)

Trong mâm cúng tảo mộ có chân giò bởi vì chân giò khi được khấn sẽ khấn là “trư túc”. Từ “trư” đồng âm với “chư” có ý nghĩa là mọi thứ, còn từ “túc” có nghĩa là sung túc. Thế nên, cúng chân giờ sẽ có ý nghĩa mong năm mới luôn đủ đầy mọi thứ và gia đình luôn được sung túc, đủ đầy. Và cuối cùng trong mâm cúng mặn trong lễ tảo mộ là chai nước, muối và gạo.

Mâm cúng chay

Mâm cúng chay để đi tảo mộ là một lựa chọn phù hợp với những người theo đạo Phật hoặc muốn tránh sát sinh. Mâm cúng chay thường gồm những lễ vật sau:

• Xôi chè
• Oản chuối
• Bánh trái
• Chai nước
• Gạo muối

Dụng cụ để dọn dẹp mộ

Để phong tục tảo mộ được diễn ra suôn sẻ, tránh tình trạng thiếu trước hụt sau, ngoài mâm cúng mọi người cần chuẩn bị kỹ lưỡng các vật dụng để dọn dẹp các mộ phần, bao gồm:

• Cuốc, xẻng: để sửa sang lại phần đất xung quanh.
• Dao, kéo, rựa nhỏ: để dọn sạch cỏ trên mộ cũng như phần cành lá quá rậm rạp của cây cối quanh khu vực.
• Chổi và khăn lau: để quét dọn và lau sạch các nấm mộ.
• Nước sơn, nước voi: để sơn lại các bia mộ hoặc các chữ trên mộ nếu bị phai mờ.
• Găng tay, nước uống, mũ nón: để bảo vệ bản thân khỏi bụi bẩn, côn trùng, nắng nóng và nhiệt độ cao.

>> Xem thêm: Tổng Hợp 15+ Phong Tục Tết Truyền Thống Đậm Đà Bản Sắc Việt

Văn khấn tảo mộ ngày Tết

Dưới đây là mẫu văn khấn tảo mộ cuối năm để mọi người tham khảo:

Nam mô a di đà phật!

Con kính lạy:

• Quan đương xứ thổ địa chính thần
• Thổ địa Ngũ phương Long mạch Tôn thần,
• Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ
• Liệt vị Tôn thần cai quản ở xứ này.

Con kính lạy vong linh ……….

Hôm nay là ngày…tháng…năm…,

Nhằm tiết ….. Chúng con là:…………… Thành tâm sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Chư vị Tôn Thần về việc lễ tạ mộ phần.

Nguyên có vong linh thân nhân của gia đình chúng con là:……….hiện phần mộ an táng ở nơi này.

Đội ơn Chư vị Tôn thần che chở, ban ân, vong linh được yên ổn vui tươi nơi chín suối.

Lại nhờ có duyên lành, gia đình chúng con được vong linh thường về ghé thăm, linh ứng giúp chỉ dẫn các công các việc được đầu xuôi đuôi lọt, nhờ thế toàn gia được an ninh khang thái, từng bước tiến bộ.

Nay nhằm ngày lành tháng tốt, gia đình chúng con sắm sửa lễ tạ mộ những mong báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính.

Cúi xin Chư vị Tôn Thần lai giáng án tiền, nhận hưởng lễ vật, chứng minh tâm đức.

Cúi mong vong linh chấp kỳ lễ bạc, lời kêu tiếng khấn, tờ đơn cánh sớ, tùy phương ứng biến, độ trì toàn gia, từ trẻ tới già, luôn được vui tươi, mạnh khỏe.

Chúng con dâng biếu vong linh tài mã gồm: …. (đọc tên các đồ mã dâng cho vong).

Âm dương cách trở, bát nước nén hương, giãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám. Cẩn cáo.

Bài cúng tạ mộ cuối năm

Dưới đây là bài cúng tạ mộ, mọi người có thể tham khảo:

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con kính lạy ngài Địa tạng vương bồ tát.

Con kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Kim niên hành binh, Công tào Phán quan.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng Chư vị Đại Vương quản cai nơi nghĩa trang.

Con kính lạy Ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa Tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ Long Mạch Tôn thần, các ngài Tiền Chu tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ cùng liệt vị Tôn Thần cai quản trong nơi nghĩa trang này.

Con kính lạy hương linh cụ:…………………..

Hôm nay là ngày……….. tháng Chạp, năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến.

Tín chủ (chúng) con là:………………..

Ngụ tại:……………….

Chúng con sắm sanh phẩm vật, hương hoa trà quả,kim ngân tài mã, dâng hiến trình cáo Tôn thần. Kính rước vong linh bản gia tiên tổ chúng con là:……………

Kỵ nhật là…

Có phần mộ táng tại…………

Được về với gia đình đón mừng năm mới, để cho cháu con được phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Tôn thần, Phủ thùy doãn hứa.

“Âm dương cách trở

Bát nước nén hương.

Thành tâm kính lễ

Cúi xin chứng giám

Phù hộ độ trì

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!” ( cúi lạy 3 lần)

Tải app bTaskee để trải nghiệm ngay!

5 điều cần lưu ý khi đi tảo mộ ngày Tết cuối năm

Nên đi tảo mộ (chạp mả) khi trời còn sáng

Thời gian tốt nhất khi đi tảo mộ là những ngày trời nắng ấm áp, tạnh ráo. Không nên đi quá sớm khi sương chưa tan hay quá muộn khi trời đã tối bởi khi này không khí nặng nề, sẽ không tốt cho sức khỏe của người đi tảo mộ. Nói cách khác, khi đi tảo mộ vào thời điểm này, người ta cảm thấy tinh thần sảng khoái và tràn đầy năng lượng.

Không đi tảo mộ 1 mình ở nơi hẻo lánh

Theo quan niệm dân gian, những nơi chôn cất phần mộ thường có nhiều tà khí. Vì vậy, mọi người thường đi tảo mộ thành đoàn chứ không đi riêng lẻ một mình để tránh bị ám tà hoặc gặp phải những sự cố nguy hiểm không lường trước được.

Và khi về đến nhà, mọi người thường bước qua chậu lửa để có thể xua đuổi những tà khí ấy đi.

Không được quên cúng thần linh xung quanh mộ

Bởi vì thần linh luôn là bậc tối cao, là người đã che chở và bảo hộ cho ông bà tổ tiên đã khuất của chúng ta. Vậy nên khi tảo mộ ngày Tết, bên cạnh việc bái lạy tổ tiên thì cúng và bái lạy các vị thần linh xung quanh như thần thổ địa,… xung quanh đó là rất cần thiết.

Tuyệt đối không được dẫm đạp lên mộ phần người khác 

Khi đi tảo mộ không nên dẫm đạp lên mộ phần người khác, vì như thế là bất kính với người đã khuất, có thể gây ra mối thù oán với tinh linh và khiến gia đình mình gặp xui xẻo, tai họa. Điều này cũng thể hiện sự thiếu nghiêm trang và kính cẩn trong lễ tảo mộ.

Do đó, bạn cũng nên dọn dẹp sạch sẽ phần mộ của người khác nếu có thể, điều này sẽ thể hiện tinh thần đoàn kết và yêu thương của người Việt Nam.

Không chụp ảnh tập thể xung quanh mộ

Ngày nay mọi người thường sẽ chụp ảnh, quay phim lại mọi khoảnh khắc trong ngày, đặc biệt là các dịp quan trọng như lễ Tết.

Tuy nhiên, chụp ảnh ở nơi có mộ phần là không nên và đặc biệt là dàn hàng ngang và quay lưng về phía mộ phần lại càng không được. Việc quay lưng lại với mộ phần là một hành động thể hiện sự thiếu tôn trọng với người đã khuất.

Không cho phụ nữ mang thai hoặc trong kỳ kinh nguyệt đi tảo mộ

Phụ nữ trong những thời điểm này cơ thể có hệ miễn dịch yếu hơn bình thường nên nếu đến mộ phần – nơi có nhiều âm khí thì sẽ rất dễ bị nhiễm lạnh và bệnh vì trúng khí độc do có nhiều phần mộ.

Tóm tại, tục Tảo mộ là một nét đẹp truyền thống của người Việt, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, kính nhớ tổ tiên. Hy vọng với những thông tin trên sẽ giúp ích cho bạn đọc. Chúc cho phong tục tảo mộ của mọi người được diễn ra suôn sẻ và tốt đẹp nhất!

>>> Xem thêm các nội dung liên quan:

• Trước Tết Mọi Người Thường Làm Gì?
• Hướng Dẫn Chi Tiết Nghi Thức Cúng Lễ Tết Ông Công Ông Táo
• Cúng Tất Niên Giáp Thìn 2024: Ý Nghĩa Và Cách Bày Cúng Đầy Đủ, Trang Trọng